tohu1
1.
[Ranginui & Papatūānuku] ing .
He mea ka kitea e te karu, ka rangona rānei e te taringa, e waitohu ana i tētahi āhuatanga ka pā, kua pā rānei.
Ki tā ētahi, ka kuhu ana te tīwaiwaka i tō whare, he tohu aituā tērā.
Nō te hurahanga i ngā hāngī ka kitea e mata tonu ana - he tohu aituā (IwiT 35:8)
Ka rere whaka-te-moana ngā manu o te moana i te atatū, he tohu pai, e kore e nui te hau, te ua rānei. (Ha 3, 9)
Ko te tangi a te pīpīwharauroa tētahi o ngā tohu o te raumati.
{
matohu }
2.
[Tāne] ing .
He mea ka kitea e te karu, ka rangona rānei e te taringa, e whakatūturu ana, e whakamana ana i tētahi mea.
Ka kite ia i te rangatira o te taua, he tohu anō i te māhunga o taua tangata, he heru iwi, he piki, he kōtuku, he tohu nō te rangatira. (W 431)
Ka huna i tōna kanohi kei kitea ōna roimata, te tohu o tōna āroha nui mō te tāhae nei mō Tāwhaki. (Wh 1, 5)
Ko te auahi e puta mai ana i te timera te tohu e nohoia tonutia ana taua whare e te tangata.
3.
[Tāne] ing .
He mea e noho mai ana, i tāia rānei ki tētahi mata, e whakaatu ana i tētahi āhuatanga.
I taku kitenga i te tohu e mau ana i tana ringa, ka ohorere taku manawa. Kōrero mai, e kui, he aha tēnā tohu? (TO 40)
Ka tāia te tohu a tēnā rangatira, a tēnā rangatira ki te Tiriti.
Nā te Moriori ērā tohu tuaukiuki i tāia ki te kahiwi o te karaka.
{
maru , waitohu }
4.
[Tāne] ing .
He mea hei whakamaunga atu mā ngā karu, mā te hinengaro, e whakaata ana, e whakatinana ana i tētahi atu hanga, tērā tonu pea he hanga kāore e kitea e te karu.
Ko te tuawhā me te topenga whakamutunga tēnei a Heke i te pou kara, te tohu o te mana o Ingarangi ki runga i te whenua Māori. (TTR 1, 34)
Ko Tūmatauenga nei te pūtakenga mai o te tangata hei toa tapu, anā, ko ia tonu te tohu o te pakanga me te whawhai.
Ko te ngārara he tohu tēnā nō te mana o tō koutou tipuna o Tamatea, rite tahi ki a te Kuīni, ko te Raiona te tohu o tōna mana. (PH 3, 7)
5.
[Tāne] ing .
He pū, tētahi atu momo tānga rānei hei whakaatu i tētahi āhuatanga motuhake i roto i ngā mahi pāngarau, pūtaiao, puoro, me ētahi atu wāhi.
Anei ētahi o ngā tohu ka kitea nuitia i ngā mahi pāngarau: + - =
Ko te 'Na' te tohu pūtaiao mō te konutai.
Kei te ako ia i ngā ingoa o ngā tohu puoro.
6.
[Tūmatauenga] ing .
He wāhanga nō te ope taua.
Ka haere te ope taua ki te pakanga, ka rere ko tēnei tohu ki kō, ko tērā tohu ki kō.
matua
(2)
7.
-a -ngia -tia -nga -tanga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka āta whakaatu i te tūranga o tētahi mea, kei hea rānei tētahi mea, ka whakaatu rānei he mea tonu kei reira.
Ka tohu ia i te kāinga o tana kuia i rahaki.
Ka tohu atu tana ringa ki te pūngāwerewere e huna ana i ngā kōhatu.
{
tautuhi , tuhi 1 (4
) , tūtohi , tūtohu }
8.
-a -ina -ngia -tia -tanga
[Tāne] mahw, ing, āhua .
Ka tuku (i tētahi mea) kia ora tonu.
Ko tana inoi, kia patua ko ia, engari kia tohua ko tana tamāhine.
rauora
9.
-a -nga -tanga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka mahi kia āta kitea tētahi mea e tētahi atu.
Ka tohu ia i te āhua o roto i te tinana, i patua ai e ngā mate. (PH 4, 11)
whakaatu
(1)
10.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahp, ing, mahw, āhua .
Ka toro (te ringa) ki tētahi mea, ki tētahi wāhi kia titiro pērā atu tētahi atu.
Nō te taenga atu ka pātaihia: 'Ā, kai whea te nui o Tūhoe?' Ko te whakahoki a Te Purewa: 'Ira!' Ka tohu ki tōna kotahi. (TTR 1, 260)
I te pō i Mangaotama ka pātai a Maniaopetini, 'I a wai tēnei?' me te tohu ki te whenua. (IwiT 37:12)
Ka tohua a Māhutonga ki tana ringa, ka haere ngā kōrero mōna.
{
tuhi 1 (5
) }
tohu2
-a -nga
[Tāne] mahp, ing, mahw, āhua .
Ka hihiri ake, ka toko ake he āhuatanga (i tua atu i te kare ā-roto) i te hinengaro, i te ngākau.
Ko wai ka tohu iho ko te rangi tonu tēnei o te mate. (W.431 NM1 66, 13)
whakaaro
(5)