matua1
1.
[Tāne] ing, āhua .
Te tāne nāna i puta ai tētahi tamaiti ki te ao, nāna rānei ia i whakatipu.
Nō konei tonu te whaea, a Rīria, ko te matua nō Te Whānau-a-Rua.
Tokorua rāua he tamariki whāngai, ko Tame tō rāua matua.
{
hākoro , kohake , koro 3 (2
) , pāpara , pāpā 1 (1
) , uretū }
2.
[Tūmatauenga] ing .
He wāhanga nō te ope taua.
Ka tūtū ia matua ki mua i te aroaro o te tianara. (Ngata 62 Ng 62)
{
tohu 1 (6
) , whare }
3.
[Papatūānuku] ing .
He huinga pūtau kōpae te hanga ka tipu i te kōpū o te whaea, o te whāereere, hei hono i ana toto ki ō te kukune, e whakawhitihia ai te hāora, te kai, me ngā para.
Kāore i roa i muri i te whānautanga, ka puta mai te matua me ērā atu wāhi o te whenua. (Ruka)
ewe
(1)
matua kihikihi
[Tāne] ing .
Te punua a te kīkītara ka noho i raro i te whenua mō ētahi tau nei ki te momi tarawai māna.
He tarawai te kai a te matua kihikihi, ka momia e ia i ngā paiaka o te rākau.
ngengeti
(1)
4.
[Tāne] ing .
Te tinana o te waka i mua i te hononga atu o te haumi, o te aha.
Ka whakaekea ngā rauawa ki runga ki te matua. (W 195)
kaunaroa
5.
-tanga
[Tāne] ing, mahp, āhua .
He tāne, he wahine rānei kua neke atu ōna tau i ō te tamariki, i ō te taiohi, engari kāore anō kia koroua rawa, kia kuia rawa.
Tēnā kia matua ia, he tangata mātau rawa ia. (W 195)
pakeke
(5)
6.
[Tūmatauenga] āhua .
E noho ana hei mea nui rawa, e noho mātāmua mai ana.
He mea nui te kōrero i te reo o tōu ake kāinga hei whakapūmau i te tuakiri ahurea, ā, koinei te kaupapa matua o te wānanga. (TTW 04, 23)
Kei te huarahi matua o Te Ika-a-Māui a Taupō.
{
aporei , pekepoho }