piki1
1.
-a, -tia -nga, -tanga
[Tāne] mahw, ing, mahp, āhua .
Ka haere whakarunga, tērā tonu ki te tihi o tētahi mea.
E ono hāora mātou e piki ana i te maunga, e toru hāora noa iho ki te heke mai anō ki raro.
Ka tae atu au ki te pūtake o te maunga, ka tīmata au ki te piki haere. (HP 156)
Pai ana tērā te kōrero atu ki te hunga kua roa e pīkau ana i te kaupapa, e tiro ana ki ngā piki me ngā heke o te mahi nei (HM 9, 3)
{
aupiki , eke , kake 1 (1
) , kakekake , moa 2 , tūpiki 1 }
2.
-a -hia -tia -hanga -ranga -tanga
[Tāne] mahw, ing, āhua .
Ka haere i runga (i tētahi mea), ka heke iho i tērā taha.
Ka tae rāua ki te taiepa o te pā, ka piki a Hakawau nā runga i ngā kūaha o te pā. (N 149)
Kāore he take o tēnā taiepa, ka pikitia noatia e te tamaiti.
{
kake 1 (2
) }
piki2
1.
[Tāne] āhua, ing .
E kaha ana te mingimingi, te kopakopa (o te makawe).
He piki te māhunga o te wahine. (W 280)
hūmenge
(2)
piki kōtuku
[Ranginui & Papatūānuku] ing .
He kupu e tohu ana i te tangata e aroha nuitia ana.
Ka whati rā, ē, te tara o te marama, taku ate hoki rā, taku piki kōtuku. (NM1 54, 4)
Tēnei ka unuhia taku māhuri tōtara ē-ī, taku piki kōtuku nō runga i Tuhirangi ē-ī, haere rā e te tau ē-ī! (PH 4, 15)
tau
3
(3)
3.
[Tāne] ing .
Ngā makawe kua tīponatia ki te rae, ki te tumuaki, ki te kōhamo rānei.
He tohu anō i te māhunga o taua tangata, he heru iwi, he piki, he kōtuku, he tohu nō te rangatira. (N 155)
pūtiki
(4)
piki3
1.
[Tūmatauenga] ing .
Te kaitautoko o te kairiri i te riri taumātakitahi, ka mātakitaki i ngā hoa o te hoariri, kei tahuri ki tana hoa.
Ka matika te piki o Te Waha-kai-kapua, ka werohia a Te Purewa. (W 280)
{
tatao 1 (2
) }
piki tūranga
[Tūmatauenga] ing .
He tangata ka eke ki te tūranga o tētahi kua whakawātea i taua tūranga, ka ngaro rānei i taua tūranga mō tētahi wā.
Ko wai rā hei piki tūranga mō tēnei kaumātua kua riro? (W 281)
whakakapi
(3)
2.
-tia -hia -tanga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka āwhina i tētahi atu ki te whakatutuki i tētahi mahi, ki te waha i tētahi taumahatanga, ka whakaae rānei ki tāna e whai rā.
Ko te toa ki uta, e pikitia ana; ko te toa ki te wai, tē pikitia. (W 281)
tautoko
(2)
3.
-hia -tia -nga -tanga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka aukati atu (i tētahi mea kino), ka mahi kia kore e pā mai.
Tere tonu te hiki i taku taiaha hei piki i te patu. (Te Awanuiārangi Black)
ārai
(1)
4.
-tia -hia -tanga
[Whiro] mahw, ing, āhua .
Ka mahi i tētahi mahi e takahia ai te wairua, te mana rānei o tētahi atu.
I pikitia taua koroua e ana tamariki, i te hiahia mā rātou kē te paepae e whakahaere.
whakaiti
(1)
