waha1
1.
[Tāne] ing .
Te wāhi i te kanohi e kai ai tētahi hanga ora, e puta anō ai tōna reo.
Kia mau te matau ki te waha o te ika, kia tere tonu te kukume ake. (W.473)
Hāmama ana ngā waha o ētahi me te auē tonu. (WMAo 12, wh4)
{
kūaha , kūwaha , mawhera , māngai }
waha huka
-tanga
[Tūmatauenga] āhua, ing, mahp .
E kaha ana (te tangata) ki te kōrero mō ōna, mō āna, kia nui ai ia i waenga i ētahi atu.
Anei tētahi whakataukī mō te tangata kaha ki te whakahīhī, ki te rūkahu; 'Whaitiri papā, he tangata waha huka'. (H 30)
Kei whea hoki rā te £60,000 i kīia nei e taua wahahuka ka puta mai i roto i tana mahi, ā, ka whakahaerea hei oranga mō ngā tāngata o te karāti o Whataupoko? (Mata 2, wh1)
Ka whakawhānuitia, ka whakarekaia te kōrero e te waha huka, e te ngākau whakatoi. (TT 60, wh447)
{
muriroa , pahupahu , peha 2 (2
) , pepeha , pākiwaha , rangiwhata , tamarahi , (waha pakaru
) , (waha papā
) , (waha rera
) , whakainati 1 (1
) , whakamānunu , whakanuka , whakapakari , whakapehapeha , whakaputa , whakapūkahu , whakatamarahi , whakatoatoa , whakatāwāhi }
waha pakaru
[Tūmatauenga] āhua, ing, mahp .
E kaha ana (te tangata) ki te kōrero mō ōna, mō āna, kia nui ai ia i waenga i ētahi atu.
E tama. Te waha pakaru rā. Ka mahue te waiho mai ki ngā mea mōhio. Ana — kua pakaru ngā hamuti. (KK 102)
(waha huka)
waha papā
waha papātanga
[Tūmatauenga] āhua, ing, mahp .
E kaha ana (te tangata) ki te kōrero mō ōna, mō āna, kia nui ai ia i waenga i ētahi atu.
Rangi: Ka kī mai te waha papā rā māna e hari mai ngā kai mō te hui. Pare: E weta, e weta. Mai kore ake a 'Pākene rāua ko Heiwa' e ora ai ngā tāngata. (KK 86)
(waha huka)
waha rera
[Tūmatauenga] āhua, ing, mahp .
E kaha ana (te tangata) ki te kōrero mō ōna, mō āna, kia nui ai ia i waenga i ētahi atu.
Hōhā ana te whakarongo ki ngā kupu whakameremere a te waha rera.
(waha huka)
2.
[Tāne] ing, āhua .
Te wāhi (o te whare, o te rūma, o te pito whenua kua rohea mō tētahi kaupapa) e uru atu ai tētahi ki roto, e puta ai rānei ki waho.
Ka tae atu rātou ki te waha o te pā, ka rere atu te kaiwero.
kūaha
(1)
3.
[Ranginui & Papatūānuku] ing .
Ngā oro ka whakaputaina ina kōrero, ina waiata rānei te tangata, te aha atu.
Ka hāmama mai te waha, etia he waha tangata (W 473)
Ka rangona anō e rātou te waha o te kurī rā. (W 473)
reo
(1)
waha kōrero
[Tūmatauenga] ing .
He tangata ka riro māna e kōrero, e kōkiri tētahi kaupapa mā tētahi rōpū.
Ko ia hoki te waha kōrero mō ngā kārangarangatanga hapū kāore nei e whakaae ana ki te hoko. (TTR 1, 290)
māngai
(2)
4.
[Tāne] ing .
Te taura e mau ana ki te pou i te tapa whakamuri o te rā o te waka.
{
kotokoto 3 (2
) }
5.
[Tangaroa] ing .
He huinga ika e haere tahi ana.
rāngai
1
(1)
6.
[Papatūānuku] ing .
Ngā taihemahema whakawaho o te wahine.
E kōtamutamu ana te waha o runga, engari anō te waha o raro.
aroaro
(3)
7.
[Tāne] āhua .
Kua whati mai, kua pakaru mai tētahi wāhi iti o te tapa, o te mata rānei o tētahi hanga mārō.
E mahia ana tana niho waha e te rata niho.
riwha
(1)
waha2
1.
-ngia -tia -nga
[Tāne] mahw, ing, āhua .
Ka kawe i runga i te tuarā, i ngā pakihiwi rānei.
Mauria ana e ia ki runga ki ōna pakihiwi, wahaina ana ki runga i te tihi o te maunga. (Ko 50, wh11)
Kua haere mai a tūtara kauika, kua wahaina ngā tāngata ki uta. (WMA 1, 14)
Ehara ko koe anake tēnā e haere nei, engari ko tō iwi kei runga i ō pakihiwi e wahaina ana e koe. (PR 91)
Mā reira e whakaae ai rātou ki te waha i tētahi wāhi tika o ngā taumahatanga o te Koroni. (Ao 1, wh12)
{
pīkau , tīkawe }
2.
-ngia -nga
[Tāne] mahw, ing, āhua .
Ka mahi kia neke whakarunga (tētahi mea).
Mā koutou te waka e waha i a au e whakamau atu ana i te wīra pai.
hiki
(1)
