ara1
1.
[Papatūānuku] ing .
He takotoranga whenua whāiti ka takahia e te waewae, ka haerea rānei e te waka, e tae atu ai te tangata, te aha atu ki wāhi kē.
Kotahi noa iho te ara atu i tēnei taha o te pae maunga ki tērā taha.
{
huanui 1 , huarahi , whakatika }
ara pikipiki a Tāwhaki
[Papatūānuku] ing .
He tauira whai, e rua ngā kaikori, 12 ngā whiringa ka hua ake i waenganui ko te ara e piki ai a Tāwhaki ki te rangi, e waru atu ngā tauira ka hua mai i tēnei.
Ka mahia e rāua te ara pikipiki a Tāwhaki, kotahi atu whiringa ko te korokoro o kiwi, kotahi atu anō ko te tākoko.
ara tamatāne
[Tūmatauenga] ing .
He kāwai whakapapa heke iho i te taha tāne.
Ko taku ara tama tāne tēnei, heke iho i te koroua o taku pāpā ki tōna pāpā, ki a ia tonu, tae noa mai ki ahau.
ure
(ure tārewa)
2.
[Papatūānuku] ing .
He ahunga ka whāia - taha tinana, taha hinengaro, taha mahi rānei, e tutuki ai tētahi mea.
Kaua e whāia tētahi ara takahi i te ture hei kimi utu mō tōna hara, kei mauheretia ko koe.
Ka pai hoki te pānui pukapuka hei ara whakamahea i ngā whakaaro.
{
huarahi }
3.
[Tāne] ing .
He mea hei hari i te tangata, i tētahi atu mea rānei ki tētahi atu wāhi.
Kātahi ia ka haere ki te tiki ara mōna i tōna hungawai, homai ana ko Aotea hei waka mōna. (W 13)
ara2
1.
-ia -tia -hia -nga -tanga -hanga
[Tāne] mahw, ing, āhua .
Ka mahi kia neke whakarunga (tētahi mea).
Kua arahia ake tā tātau haki kia kapakapa i te hau.
hiki
(1)
2.
-nga -tanga -hanga
[Ranginui] mahp, ing, āhua .
Ka piki, ka neke rānei ki runga.
Āwhea ara ai te marama? (W 13)
Mate atu he tētē kura, ara ake he tētē kura. (W 13)
{
hiki , hī 1 (5
) , mahuta , maiangi , manana , māhuahua , totō , whakatairangaranga }
3.
-nga -tanga -hanga
[Tūmatauenga] mahp, ing, āhua .
Kāore e moe ana; e korikori ana te hinengaro, me te tinana anō pea.
Kāore e kore kei te ara tonu te kuia rā, ahakoa e kati ana ngā whatu.
oho
1
(3)
ara3
-nga -hanga -nga
[Tāne] thu .
He kupu tū motuhake e whakaatu ana i te mīharo, i te ohorere.
Ka heua ake, ara, he tangata! (W 14)
ara4
[Tangaroa] ing .
Te poto a te upokororo, he ika wai māori kua korehāhā.
Prototroctes oxyrhynchus
nehe
2
ara5
[Tūmatauenga] ing .
He kōhatu tapu, he rākau tapu rānei ka mauria i runga waka.
Me huri tō tātou waka, me whakapiri atu ki te motu rā, kia hoatu tō tātou ara kia pā atu ki te oneone o tēnei tuawhenua. Ko taua mea he kōwhatu. (W 14)
ara tia a Pawa
[Tāne] ing .
He tauira whai, e rua ngā kaikori, ka tīmata ake pērā i te tauira māui, ka tae ki te wā ko tā te kaikori tuarua he tiki i ngā koropiko i te ringa matau o tana hoa ā, ka mahi rāua ka oti mai he ara tiatia.
ara tiatia a Pawa