whiu1
1.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka korowhiti i te ringa ki te tuku i tētahi mea kia rere ki te takiwā, ki tawhiti rānei.
Whiua ngā peka nei ki tāwāhi o te kōawa, kia kore ai e kainga e ngā kau.
{
epa , karaepa , korowhiu , kuru 1 (4
) , maka 1 (1
) , makawhiu , make , opa , panga 1 (1
) , porowhiu , tītere , whakaepa }
2.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka āta neke (i tētahi mea) ki tētahi wāhi kua whakaritea.
Ka whiua te kaimoana ki te aroaro o te manuhiri.
whakanoho
(2)
3.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka hahau (i te tangata, i te kararehe) ki tētahi mea pērā i te rākau angiangi kia mamae ai.
Ka nui te hē o te tangata Māori ki tēnei mahi ki te whiu tamariki; e whiu kino ana me te āhua riri, me te kupu riri. (Ha 1, 6)
Ka whiua te kurī, mōna i whaiwhai haere i ngā hipi.
{
wepu }
4.
-a -nga
[Ranginui & Papatūānuku] mahw, ing, āhua .
Ka mahi i tētahi mahi e mate ai te tangata hara ki te utu mō tana mahi hē; te utu tonu ka whakaritea mō taua mahi hē.
Ko te whakatau a te kōti e whiu ana i a ia, kia tekau tau ia ki te whareherehere mōna i tāhae ai i ngā moni a tana kamupene.
He kāri whero te whiu a te kaiwawao i a ia, he ngau nōna i te taringa o tētahi o te hoariri.
E toru meneti ki te kokonga kino te whiu i tā rāua tamaiti ki te patua e ia te kurī.
{
whakawhiu }
5.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka tikitiki haere i ētahi mea, ka waiho tahi ki tētahi wāhi; ka whakahuihui.
Ka whiua he tira rahi tonu hei kawe i tā rātou tangata ki tana mahi hou i te whare wānanga. (Hēni)
kohi
1
(1)
6.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka akiaki i ētahi mea kia neke me te ū ki tētahi ahunga kua tohua.
Ko ngā tāngata e haere ana i runga i te hōiho i runga rānei i te kāta, e whiu haere ana rānei i ētahi kau, hipi me ētahi atu mea, me haere ia mā te taha mauī o te rori. (WM 9, 12)
Ka whiua haerehia te rimurimu ki uta.
ā
1
(1)
7.
-a -nga
[Rongo] mahw, ing, āhua .
Ka kuhu atu (i te tipu, i te kākano) ki te oneone, kia tipu ai.
Kei te whiu rīwai a Te Wainohu. (W 498)
whakatō
(2)
8.
-nga
[Tūmatauenga] mahp, ing, āhua .
Ka ohorere te huri, te piko, ka ohorere, ka taikaha tonu rānei te neke o tētahi mea mai i tētahi taha ki tētahi, ki runga ki raro, ki mua ki muri rānei.
Ka hangā he tari, ka hoatu, ka pōtaria ki tōna upoko, ā, ka whiu te kakī, kīhai rawa i mau. (N 26)
{
māhitihiti }
9.
-nga
[Tāne] mahp, ing, āhua .
Kua whakahuihui mai, kua whakahuihuitia mai ki tētahi wāhi.
E whiu ana te rōpū i te taha o te ahi, he kōrero kēhua te mahi. (Hēni)
emi
1
10.
-a -nga
[Whiro] ing, mahw .
Te utu ka whakataungia e te kōti ki runga i te tangata ina tau te whakaaro o te kaiwhakawā kua takahi ia i te ture.
Ka ahei te whiu i a ia mō te 20 tāra me te āpiti anō ki tēnei whiu, kia 80 ngā rā e mahi taimaha ana i ngā huarahi. (PH 3, 11)
whiu2
1.
-nga
[Ranginui & Papatūānuku] maho, āhua .
Kua kī te puku, kua ngata te hiakai; kua ngata ngā hiahia.
I te nui o tēnā hākari, ka whiu te manuhiri, kāore anō i tata pau ngā kai. (Ruka)
mākona
2.
-nga
[Tāne] mahp, ing, āhua .
Ka āhua hiaruaki i te nui me te hinuhinu o te kai.
Ka whiu noa iho te tangata i te hinuhinu o ngā kai.
mōtī
(2)