takere1
1.
[Papatūānuku] ing .
Te papa whenua i raro i te moana me ērā atu takotoranga wai; te taha whakararo o roto i te kete, i te ipu, i te aha atu.
Ka āhei anō i ngā tāngata Māori nō rātau ngā moana, arā te takere o ngā moana, te kawe i ō rātau take kia uiuia e te Kōti Whenua Māori. (TT 61, wh459)
He wai iti hoki kei te takere kau o te ipu. (KtKM 2, 3)
Ka whāwhā haere i te takere o tana kete, ehara, ka kitea he rare mā tana mokopuna.
He tino tangi ēnei, ahakoa potopoto, nō te takere o te ngākau. (Ko 80, wh8)
2.
[Tāne] ing .
Te wāhanga matua o te tinana o te waka, arā, te wāhanga ka aukahatia atu ngā rauawa ki runga.
He mea tono e ia kia haria mai i Tūākau te takere o te waka taua tawhito nei, o Te Winika, ki Tūrangawaewae. (TTR 4, 143)
{
kaunoti , kōhiwi , rongokere , tahiwi , tīwai 1 (3
) }
3.
[Tāne] ing .
Te pito whakararo rawa o waho o te matua o te waka, ka rere i tōna whāroa.
Ka rongo a Kupe i te kukū o te takere o te waka rā. (W 371)
{
tangere }
4.
[Tūmatauenga] ing .
Te upoko, te kaiārahi o tētahi iwi, he tangata whai mana i roto i te iwi.
Kotahi anō te kupu a te takere, kua whāia e tana iwi. (Ruka)
rangatira
(1)
