rangi1
1.
[Ranginui] ing .
Te takiwā i runga ake i a Papatūānuku e rere ai ngā kapua, e kitea ai te tini o ngā whetū me ngā aorangi.
I ngā pō kapua kore, kitea ai ngā tini whetū e taukapo mai ana i te rangi.
{
hei 4 }
2.
[Ranginui] ing .
Ngā kāinga kei runga rawa, kei te āteatanga i runga ake i te whenua, he atua, he wairua kei reira e noho ana. Ki ētahi, tekau mā rua ngā wāhi nei.
Piki ake Tāwhaki i te rangi tuatahi, i te rangi tuarua. (W 323)
Ko Te Toi-o-ngā-rangi te rangi ngahuru mā rua, koia te rangi tino tapu rawa atu, te kāinga o Io.
Rangimairekura
[Ranginui] ing .
Te tuawhā o ngā rangi.
{
Hauora }
Rangimataura
[Ranginui] ing .
Te tuawhitu o ngā rangi.
Rangimatawai
[Ranginui] ing .
Te tuawaru o ngā rangi.
{
Aukumea }
Rangi-nao-nao-ariki
[Ranginui] ing .
Te tuangahuru, arā, te tekau, o ngā rangi.
Rangi-nui-a-tāmaku
[Ranginui] ing .
Te tuatahi o ngā rangi.
{
Kikorangi }
Rangiparauri
[Ranginui] ing .
Te tuatoru o ngā rangi.
Rangitāmaku
[Ranginui] ing .
Te tuarua o ngā rangi.
Rangitaurunui
[Ranginui] ing .
Te tuarima o ngā rangi.
Rangitewawana
[Ranginui] ing .
Te tuaiwa o ngā rangi.
Te Toi-o-ngā-rangi
[Ranginui] ing .
Te tekau mā rua o ngā rangi.
I whakamārama mai a nehe mā i piki ētahi mā te toi huarewa ki Te Toi-o-ngā-rangi, arā ki tō runga rawa o ngā rangi tūhāhā. (TT 25, wh6)
Nāna hoki i tiki ngā kete o te wānanga i Te Toi-o-ngā-rangi, arā i Tikitiki-o-rangi. (KRK 43)
{
Tikitiki-o-ngā-rangi , Tikitiki-o-rangi }
3.
[Tāwhirimātea] ing .
Ngā tohu me ngā mahi a Tāwhirimātea, pērā i te hau, i ngā kapua, i te ua, i te kaha whiti o te rā me te pāmahana i tētahi takiwā.
Nā te rangi kino i kore ai mātou e haere. (W 324)
Kei te paki a konei. Kei te pēhea te rangi i konā?
huarere
4.
[Ranginui] ing .
Te aonga me te pōnga kotahi; te wā e awatea ana.
E rua rangi i muri mai, i tāpuketia ia ki Te Wainui. (TTR 4, 149)
He rangi pai te rangi nei. I te kaha te whiti o te rā, he rangi wera. (HP 20)
{
rā 1 (2
) }
rangi weherua
-tanga
[Ranginui] ing, mahp, āhua .
Te pokapū o te pō; te tekau mā rua o ngā hāora i te pō.
waenganui
(waenganui pō)
5.
[Rongo] ing .
He huinga rārangi, he wāhanga nō tētahi waiata.
Nā wai i tāpiri te rangi tuarua o te waiata nei?
Kei puta ngā rangi mihi atu ki taku ipo. (W 324)
6.
[Rongo] ing .
Te rerenga o te tangi o te waiata; te rerenga o ngā oro o te waiata.
Ko te rangi o te waiata nei e kīia ana he rangi waiata kōauau. (NM4 351, Kwm)
Ko te rangi o te waiata he apakura, aroha ana ki te whakarongo atu. (Pi 41, 7)
Ko te tino hiahia o Te Reo Irirangi kia mutu te whātoro atu a te kaitito Māori i ngā rangi Pākehā, ā, ka tāpiri mai i āna ake kupu ki taua rangi. (NWH 38)
7.
[Tūmatauenga] ing .
He kaupapa ka whakatūria ki runga pou hei tūnga mō te tangata, e taea ai te whawhai i te hoariri e whakaeke ana i te pā.
pekerangi
(3)
8.
[Tūmatauenga] ing .
Te ia, te wairua (o te kōrero).
Kāore ia i rata ki te rangi o ngā kōrero, he whakatumatuma nō te kaikōrero.
hā
(6)
9.
[Tāne] ing, āhua .
Te wāhanga whakarunga o te tinana tangata, te wāhanga whakamua, whakarunga rānei o te tinana kararehe, kei reira ngā roro, ngā karu, te waha, ngā taringa me te ihu.
Reo mōteatea.
A titi taku rangi te remu o te toroa. (W 324)
upoko
10.
[Tūmatauenga] ing .
He taputapu i mahia ki te kareao, ki te aha atu, hei kaupare i te weronga mai a te tao i te whakatatanga atu ki ngā maioro o te pā.
