paru1
1.
[Papatūānuku] ing .
He hanga pērā i te oneone e kino ai tētahi mea; he oneone e takoto pūngorungoru noa ana i te whenua.
Kua kino katoa ngā kākahu i te paru. (Te Haumihiata)
E kī ana tētahi i noho tonu ngā tūpuna Māori i roto i te puehu, i te paru, i roto i ngā wharepuni kāore nei e tomo atu te hau ora, otirā i ora noa ake rātou, i tupu pakari tonu. (Pi 41, wh5)
Ko ngā pūtu kē o taku pāpā kei te kawe mai i te paru ki te parani.
{
paruparu 1 (2
) , repo , riko , weta }
2.
[Papatūānuku] ing .
He oneone mākū kua hāpiapia katoa, ki te hōhonu ka tāpokopoko, ka kitea i te whenua ina mutu te ua, i te taikoraha, i te repo, me ērā momo wāhi.
E pai ana te haere, kātahi ka tāpoko atu ngā waewae ki te paru.
{
hū 1 (1
) , kene , one , paruparu 1 (1
) , poharu , powharu , wharu }
3.
[Tāne] ing, āhua .
Ngā para o te puku ka tukua i te tou.
Kia tūpato, kei tū koe i roto i te paru o ngā kau. (Poia)
tūtae
4.
-nga
[Papatūānuku] maho, ing, āhua .
Kua kino i te para, i te oneone, i te puehu, i te aha noa iho, kāore i mā.
He ngāwari noa hoki te utu o te hopi nā reira kāore rawa he take e paru ai, e haunga ai te tangata. (Te Haumihiata. TT 34, wh35)
Kua paru katoa ngā kākahu i te haututūtanga i te repo.
{
kūparu , kūparuparu , māhorehore , paranokenoke , paruheti , paruparu 1 (3
) , poke 1 (1
) }
5.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka ūkui atu i tētahi mata ki te matū hinuhinu, ki te matū hāpiapia rānei.
Kia parua tō kiri ki te renga hōrū. (W 268)
Parua ki te kū whakakīkī āputa kia kī katoa ai ngā kōhao.
pani
2
(2)
paru2
[Tāne] ing .
He rau raupō, he whā harakeke, he rau aha atu ka whakamaroketia, ka herepūngia hei tuanui, hei pakitara mō te whare.
Kua haere rātou ki te kohi raupō hei paru mō te wharenui
ngai
1
(1)
paru3
-a -nga
[Tangaroa] āhua, ing, mahp .
E hōhonu ana (o te awa, o te moana, o tētahi atu takotoranga wai rānei).
He pīpipi, e kore e tauria e te waka; he paru, e tauria. (W 268)
kōpua
(1)
paru4
1.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka tāhae i ngā rawa, i ngā taonga a ētahi atu, me te tūkino anō i a rātou.
Kua paru i ngā rawa katoa, ā, riro ana te katoa.
muru
(5)
2.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka patu, ka takakino (i tētahi mea) kia mate katoa atu, kia kore katoa atu.
I parua e te toa taua tōna hoa whawhai. (Te Awanuiārangi Black)
whakangaro
(2)