hao1
1.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka hopu ki te kupenga.
Te mahi a taku matua he tapahi harakeke, ko taku whaea ki te hao ika. (Wh 47, 1)
Me haere pea tāua ki te hao tarawera. (Wh 5, 1)
{
karawhai , karawhaiwhai , pāhao , rau 3 (1
) , tuku 2 }
2.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka kukume, ka tō (i te kupenga, i te aha atu rānei) kia karapoti rawa tētahi mea.
He hokinga mai nō ngā waka o tōna iwi i te hao kupenga ika. (W 35)
3.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka mahi kia taea, kia riro (te pā o te hoariri).
Ka hao te iwi rā i te pā, ka horo. (Te Awanuiārangi Black)
4.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka mahi te tangata kia riro i a ia ngā momo mea katoa, ka pupuri ki a ia anō.
Ka hao te tangata rā i ngā mea papai māna.
{
apo }
5.
-a -nga
[Ranginui & Papatūānuku] mahw, ing, āhua .
Ka tino hiahia kia mahia tētahi mahi, kia whāia rānei tētahi āhuatanga.
Kia ngata ai tō puku, e hao nei ki te riri. (W 35)
E hao ana tōku ngākau kia uru mai te iwi katoa ki roto ki tēnei tikanga. (WM 10, 22)
6.
-a, -ngia -nga
[Tāne] mahw, ing, āhua .
Ka āta whakaaroaro rawa.
Ka noho ia ka hao i ngā kōrero katoa kia tika ai tana whakatau āe rānei, kāo rānei.
7.
-a -nga
[Tūmatauenga] mahw, ing, āhua .
Ka huri i te waka ki te taha katau.
8.
[Tāne] ing .
He taputapu hopu ika, ka whatua tōna raumata ki ōna momo aho anō; he taputapu whai raumata hei hopu i te manu, i te aha atu.
Ka makaia tana hao ki te wai ki te hopu ika māna.
kupenga
9.
[Tāne] ing .
He hanga hei rau atu i ngā momo mea katoa, ka rangā ki te harakeke, he kīwei tō te nuinga hei kawe haere ki te ringa.
Kātahi anō ka ruku, ka mahi te tangata rā, ā, ka kī te hao. (W 35)
kete
(1)
10.
[Tāne] ing .
He mutu kākā ānau te hanga.
11.
[Tangaroa] ing .
He tuna 120 henemita te tipu o ngā uwha, e 60 henemita ngā toa.
Anguilla australis
matamoe
