matakite1
1.
[Tūmatauenga] ing, āhua .
Te tangata ka kite i tētahi tohu, i tētahi hanga e mōhiotia ai he aha ka pā āpōpō, ka whakamārama rānei i ngā tohu ka puta, ka kōrero ki ngā atua kia mōhio ai he aha ka pā āpōpō.
He matakite, he mōhio ki ngā mea kāore anō kia puta. (TTR 2, 132)
Na, he kupu atu tēnei ki ngā tohunga, kia tūpato hoki rātou ki a rātou, nō te mea hoki he matakite te ture, he roroa ōna ringaringa ki te whātoro atu i te tangata hara. (Pi 13, wh5)
{
(matamata aitū
) , matatuhi 1 , (tohunga titiro mata
) }
2.
-nga
[Tāne] mahp, ing, āhua .
Ka kite i tētahi tohu, i tētahi hanga e mōhiotia ai he aha ka pā āpōpō, ka whakamārama rānei i ngā tohu ka puta, ka kōrero ki ngā atua kia mōhio ai he aha ka pā āpōpō; te tohu, te hanga ka kitea.
Ka matakite a Te Toiroa i te putanga mai o te Pākehā ki tēnei whenua i mua noa atu i tō rātau taenga mai.
Kātahi ia ka tuhi i tōna atua, arā, ka matakite, hei titiro i tōna aituā. (W 188)