marae1
1.
[Papatūānuku] ing, āhua .
Te pito whenua kei mua tonu o te wharenui, o te tipuna whare, o te whare rūnanga rānei e hui ai te iwi.
Ka rupeke noa te tangata whenua ki te marae i nohoia e te manuhiri. (W 180)
(marae ātea)
ahi marae
[Papatūānuku] ing .
He umu, e taona ai he kai mā te taua i mua i te haerenga ki te pakanga, kāore te wāhine i kai i tēnei o ngā umu; he umu hei tunu motuhake i ngā ika a te tohunga.
(umu marae)
marae ātea
[Papatūānuku] ing .
Te pito whenua kei mua tonu o te wharenui, o te tipuna whare, o te whare rūnanga rānei e hui ai te iwi.
Kua whakakotahi te iwi ki te marae ātea, kua mau ngā kuia i ō ratōu pare kawakawa. (Wh 55, 3)
Ka haere anō te karanga, ngā kōrero, ngā waiata i te marae ātea. (Wh 46, 1)
{
marae , tahua 2 }
umu marae
[Papatūānuku] ing .
He umu, e taona ai he kai mā te taua i mua i te haerenga ki te pakanga, kāore te wāhine i kai i tēnei o ngā umu; he umu hei tunu motuhake i ngā ika a te tohunga.
Waiho iho taua tununga i te manawa o Hahatiururoa hei ahi marae taua. (W 180)
{
(ahi marae
) }
2.
[Papatūānuku] ing, āhua .
Te pito whenua o tētahi whānau, o tētahi hapū kei reira e tū ana tō rātou whare tupuna, tētahi wharekai, me ētahi atu whare, e whakahaeretia ai ā rātou kaupapa nui.
He tangihanga, he mārena, he hui rangatahi ētahi o ngā kaupapa kawea nuitia ai i tō mātou marae.
Kei te whakaritea he noho marae mō ngā mea pīrangi ki te ako i ngā whakapapa o tēnei hapū.
3.
-tanga
[Papatūānuku] āhua, ing, mahp .
Neke noa atu te hoatu (i te kai, i te taonga, i te aha atu), te manaaki rānei i tērā e kimihia ana, e hiahiatia ana; he aroha ki te tangata.
Kotahi noa iho te pēke kūmara i īnoihia mō te ūhunga, e toru rawa i homai e te koroua marae o rāwāhi rā.
{
marere , oha 2 (1
) , ohaoha 1 (1
) , tahiti , tawhiti 1 (4
) , wahawaha 1 }
4.
[Papatūānuku] āhua .
Tino pai ki te manaaki manuhiri, me te tuwhera tonu o te kāinga ki te tangata.
E kore e wareware i a au ngā manaakitanga mai a ngā tāngata marae o taua whenua. (Te Haumihiata)
{
pono 1 (3
) , tahiti , tawhiti 1 (3
) , whakamanuhiri }