kē1
1.
-tia -hia
[Tāne] tūkē .
Ina tū i muri i te tūmahi, i te tūāhua rānei ko te 'kua' te pūmahi, e tohu ana kua kawea, kua oti rānei te mahi e kōrerotia ana.
A: Kei konei tonu a Hine? K: Kāo, kua hoki kē.
Kua pānui kē au i ēnā kōrero - kāore au e hiahia pānui anō.
Kua maroke kē ngā kākahu, hei aha te waiho kia ahiahi rawa, ka whakaemi ai.
2.
-tia -hia -tanga
[Tāne] tūkē .
E tohu ana he rerekē anō tētahi hanga i tērā e pōhēhētia ana, tētahi mahi rānei i tērā e pōhēhētia ana ka puta.
He kererū kē tērā, ehara i te tūī.
Kāore au i te haere āpōpō. Kei te haere kē au ātahirā.
He aha koe i nohopuku ai, tē kōrero kē ai i ō māharahara?
3.
[Tāne] tūkē .
E tohu ana ko te mea e whakahuatia ana i mua tonu i te kupu, e rerekē ana i ētahi atu, otirā he momo tāpiritanga anō hoki ki aua mea rā.
He wiki kē, he wahine kē.
He take kē tāna i haere mai ai ia.
Kua haere he ara kē.
Ko te whaea kotahi, engari he pāpā kē, he pāpā kē.
{
atu }
4.
-tanga
[Ranginui & Papatūānuku] āhua, ing, mahp .
E rerekē ana i tērā e mōhiotia nuitia ana, e kitea nuitia ana, e whakaaetia nuitia ana.
E mea mā, haere mai ki te mātakitaki; he āhua kē anō tēnei nō te koroheke nei. (W 112)
korokē
(3)
kē2
-tia, -nga -nga, -tanga
[Rūaumoko] mahp, ing, āhua .
Ka whakaputa oro kaha pērā i te rākau e whati ana.
Ka tae ki te mutunga o te rīpene, ka kē mai te mīhini hopureo.
pakē
(3)
